Watervervuiling
© JORGE SIERRA / WWF
Wist je dat?
Het meeste water op aarde zout water is (97,5%), terwijl mensen vooral zoet water nodig hebben?
Er zuurstof in het water zit, dat waterdieren gebruiken om te ademen?
Er soms nog vies toiletwater via de riolen in onze rivieren terechtkomt?
Elk jaar ongeveer 5 tot 13 miljoen ton plastic naar de oceanen stroomt?
Zonder proper water was er geen leven mogelijk op onze aarde! Landdieren en landplanten hebben water nodig om te drinken, terwijl waterplanten en waterdieren er gewoonweg in leven. Ook voor de mens is proper water onmisbaar. Denk maar eens na hoeveel water je al gebruikt hebt vandaag: drinken, naar het toilet gaan, een douche nemen, gaan zwemmen en nog veel meer. Maar water is ook nodig in producten waar je het niet verwacht. Zo is er 1.500 liter water nodig om een stukje rundsvlees van 100 gram te produceren en zelfs 8.000 liter voor een jeansbroek.
Er is veel water op onze planeet, maar het meeste is zout zeewater (97,5%). Nochtans hebben planten, mensen en dieren vooral zoet water nodig en dat hebben we minder in overvloed. Het bruikbare zoete water vinden we terug op 2 plekken. Ten eerste is er water boven de grond, dat we ‘oppervlaktewater’ noemen en kunnen vinden in rivieren en meren. Daartegenover staat water onder de grond, dat we ‘grondwater’ noemen. Dat kostbare water kan enkel gebruikt worden als het min of meer proper is. Maar daar schuilt een probleem, want ons beperkte oppervlaktewater en grondwater wordt regelmatig vervuild.
© Southwest Florida Water Management District
Puur, zuiver water bestaat maar uit één stof: H2O. In de natuur vinden we dit niet, want water is altijd gemengd met andere stoffen. Gelukkig maar, want pure H2O kunnen we zelfs niet drinken! In water zitten bijna altijd mineralen. Dit zijn kleine stofjes die drinkwater hun typische smaak geven. Er zit ook van nature zuurstof in het water, dat gebruikt wordt door vissen om te ademen onder water. Andere stoffen die we terugvinden in natuurlijk water zijn zand of klei en restjes van dieren of planten.
Soms komen er echter stoffen in het water terecht die er van nature niet voorkomen. Denk maar aan olie en drankblikjes. Wat ook kan, is dat natuurlijke stoffen in een andere hoeveelheid voorkomen dan van nature het geval is. Natuurlijk afval is zo een voorbeeld. Wanneer die stoffen in het water schadelijk zijn voor de planten, dieren en mensen die gebruik maken van dat water, spreken we van watervervuiling.
Wanneer de vervuiling plaatsvindt in het oppervlaktewater, kan dit een ramp zijn voor de natuur, met gevolgen voor planten, dieren en mensen. Alle dieren die van het oppervlakte drinken of erin zwemmen zijn dan in gevaar. Als grondwater vervuild wordt, is dit vooral een gevaar voor de mensen. Grondwater wordt namelijk vaak opgepompt en gebruikt als kraantjeswater.
De bekendste watervervuiling is waarschijnlijk plastic. Misschien zag je zelf al eens een stukje plastic drijven op het oppervlaktewater. Het probleem is dat plastic heel lang blijft ronddrijven op onze rivieren in onze zeeën. Het komt vaak terecht rond dieren hun nek of in hun maag, waardoor ze kunnen verstikken of sterven van de honger. Daarom hoort plastic natuurlijk altijd in de vuilbak.
© Shutterstock / Fedorova Nataliia / WWF
Zuurstofbindende stoffenEen minder bekende vorm van vervuiling zijn zuurstofbindende stoffen. Het zijn stoffen zoals suikers, vetten en plantenresten die opgegeten worden door kleine beestjes in het water. Die kleine beestjes gebruiken daarvoor heel veel zuurstof, waardoor vissen en andere waterdieren minder zuurstof hebben. Een paar jaar geleden was er zo een grote vervuiling van zuurstofbindende stoffen op de Schelde, een belangrijke rivier in België. Een grote plas bietensap dreef toen in de rivier en ontnam de waterdieren al hun zuurstof! Het gevolg: bijna alle vissen in een stuk van de Schelde stierven.
© WWF-Spain / J.C. del Olmo
Deze soort vervuiling is een beetje raar. Nutriënten zijn voedingsstofjes voor de planten in het oppervlaktewater. Wanneer er een beetje nutriënten in het water zitten, is dat goed, want dan kunnen de planten groeien. Het probleem ontstaat wanneer er te veel nutriënten in het water terechtkomen. Dan beginnen schadelijke algen heel snel te groeien, tot ze de hele rivier of vijver hebben bezet. Wanneer dit gebeurt ziet het water er soms fel groen uit en kan het ook gaan stinken. Precies een brouwsel uit een heksenketel!
© Germund Sellgren / WWF-Sweden
Er zijn nog heel wat andere stoffen die het water kunnen vervuilen, sommige zijn slecht voor de gezondheid van de dieren die erin leven. Een voorbeeld zijn pesticiden, een product dat mensen gebruiken om geen insecten of onkruid bij hun planten te hebben. Pesticiden kunnen diertjes in het water doden of ziek maken. Daarnaast heb je zware metalen, die in het lichaam van een vis terecht kan komen, waardoor die zwakker zal worden. Als een visser zo een vis met pesticiden of metalen vangt, zullen mensen dit opeten! Dat is natuurlijk niet gezond. Zware metalen en pesticiden kunnen ook in ons grondwater zitten en vormen zo een gevaar voor ons kraantjeswater.
Mensen vervuilen het oppervlaktewater op verschillende manieren. Ten eerste zijn er mensen die dingen in het water gooien. Daarnaast zijn er de riolen, die al het vieze water van bij ons thuis afvoeren naar het oppervlaktewater. In België wordt dit vieze water meestal onderweg proper gemaakt, maar niet altijd. Soms komt ons toiletwater gewoon in een beek of rivier terecht! Er zijn ook heel wat fabrieken die hun gebruikte water lozen naar het oppervlaktewater, al wordt het in België meestal eerst gezuiverd. Ten slotte zijn er nog de landbouwers. Zij gebruiken vaak meststoffen en pesticiden op hun velden. Als het regent, stromen deze stoffen mee met de regen naar het oppervlaktewater. Grondwater wordt vooral vervuild wanneer fabrieken, auto’s en landbouwers schadelijke stoffen op de bodem laten vallen. Deze kunnen dan door de bodem tot in het grondwater doorlopen.
We moeten dus heel voorzichtig zijn met al die gevaarlijke stoffen! Want één keer ze in ons oppervlaktewater of grondwater zitten, zijn ze er bijna niet meer uit te krijgen. Dan krijgen we slechte gevolgen en verliezen we ons kostbare propere water, dat zo belangrijk is voor het leven op aarde.