Steuren leven al sinds het tijdperk van de dinosaurussen. Vandaag is hun toekomst helaas niet verzekerd: Ze zijn de meest bedreigde soort ter wereld. Overbevissing, illegale handel in kaviaar en verstoring van hun habitat zijn daar de oorzaak van. Maar er is hoop, want we kunnen de steur nog redden! En zo blazen we ook nieuw leven in onze rivieren …

©Diergarde Blijdrop / WWF-Netherlands

We kunnen van weinig soorten zeggen dat ze op 200 miljoen jaar tijd weinig morfologische veranderingen ondergingen, behalve van de Europese steur (Acipenser sturio). Dit levende fossiel, dat tot vijf meter lang wordt, 100 jaar kan leven en tot 360 kg weegt, leeft nog steeds in de Beneden-Donau in Europa. Sinds het tijdperk van de dinosaurussen is deze vis zonder schubben en met een snavelvormige kop niet veel veranderd ...

Maar zijn omgeving wel. Vandaag gaat het niet goed met de steur. Vier van de 18 soorten zijn al uitgestorven en van de andere zijn volgens de International Union for Conservation of Nature (IUCN) twee derde in levensgevaar. Om hem te redden moeten we stroperij bestrijden en diversiteit terugbrengen in de rivier. Zijn habitat herstellen, stelt ook onze toekomst veilig in Europa.

Het door de mens bedreigde Donau-paradijs

De Donau ligt in 'het groene hart van Europa' en stroomt over een lengte van 2.857 km van het Zwarte Woud naar de Zwarte Zee en doorkruist 10 landen. Het is een van de laatste steunpilaren van de steur in Europa, waar hij nog over 800 km kan migreren om zich in de rivier voort te planten.

Die uitgestrekte natuurzones herbergen een rijke en vaak bedreigde fauna. Bekende zoogdieren zoals bevers en otters, maar ook zeearenden, zwarte ooievaars en zelfs majestueuze kroeskoppelikanen komen hier voor.

Sinds 150 jaar brengen de activiteiten van de mens deze laatste veilige haven meer en meer in gevaar … De lijst van schadelijke activiteiten is lang: de overstromingsvlakten van vroeger zijn nu akkerland, meanders worden afgesneden, de oevers worden gebetonneerd, men bouwt grote infrastructuren om de waterlopen bevaarbaar te maken, het zand van de bedding wordt gebaggerd en stuwdammen, voor de productie van elektriciteit uit waterkracht, blokkeren de vrije stroom van het water en het leven dat erin huist ...

Al die menselijke ingrepen hebben een negatief effect op aquatische en semi-aquatische soorten en op hun migratie, voorplanting en voedsel. De resterende natuurgebieden behouden en de natuurlijke functies van de Donau herstellen zijn daarom een prioriteit voor WWF.

©Matevž Lenarčič

Stroperij en bijvangst in de Donau

Niet alleen milieubedreigingen maken het leven van de steur moeilijk. Hoewel de wilde steur officieel beschermd is in alle staten waar hij doorheen trekt, blijft de illegale vangst duren.

In 2021 bleek uit onze studie dat 30% van de 145 geanalyseerde kaviaarmonsters - uit Bulgarije, Servië, Roemenië en Oekraïne - afkomstig was van wilde steur.

Hoe kan dat? Kaviaar is compact, gemakkelijk te verbergen en enorm waardevol: dat vergemakkelijkt de illegale handel ervan. Bovendien blijft de consument vragen naar wilde kaviaar, die als 'superieur' wordt gezien tegenover gekweekte kaviaar.

Alsof dat nog niet genoeg is, raken deze prehistorische vissen ook per ongeluk verstrikt in netten die bedoeld zijn om andere soorten zoals elft, karper of sprot te vangen. Ondanks de wettelijke voorschriften, worden ze vaak niet vrijgelaten of gerapporteerd.

©Hartmut Jungis / WWF

Acties voor de dinosaurussen van de Donau

De steur wordt dus ernstig bedreigd en zijn voortbestaan is een prioriteit voor WWF. Daarom groeit het aantal projecten ter bescherming van deze vis, die misschien niet zo schattig is als een panda, maar wel van levensbelang is voor zijn omgeving.

Zo bestrijden we in Bulgarije, Hongarije en Roemenië zandwinning, zoeken we groene oplossingen voor overstromingen en behouden we de vrije stroom van kleine, ongerepte rivieren.

Als actie tegen stroperij, proberen we vissers actief te betrekken bij het behoud van de steur en pleiten we voor een strengere regelgeving en traceerbaarheid van kaviaar.

Ten slotte, plannen we om in de komende jaren 900.000 jonge vissen van drie soorten migrerende steuren uit te zetten in de Beneden-Donau. Het aantal resterende steuren (ongeveer 800) in de Donau is niet voldoende om een duurzaam herstel van hun populaties te garanderen. Om hen tegen uitsterving te beschermen, worden deze jonge vissen in gevangenschap gekweekt met als doel hun genenpool veilig te stellen en jongen uit te zetten die in het wild kunnen overleven.

©Ante Gugić